Chag Sameach Pesach i Wesołych Świąt Wielkanocnych życzę wszystkim moim polskim i żydowskim Przyjaciołom. Niech te święta będą pełne nadziei i wiary w lepsze jutro. Radosnych spotkań przy sederowym i wielkanocnym stole z obowiązkową bejcą i święconym jajkiem.
Urszula i Krzysztof
Z synagogi w Tiktin
Górka Kościelnicka
Krynki – miasto w Polsce położone na Wysoczyźnie Białostockiej, nad rzeką Krynką, w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, pod samą wschodnią granicą. Znane z dwóch zachowanych synagog, cmentarza żydowskiego, cerkwi, okazałego kościoła katolickiego projektu Stefana Szyllera. Nie synagogi, nie największe rondo w Europie z 12. odchodzącymi z niego ulicami, ale antykwariat Nova Sarmatia powalił mnie na kolana. Tam kupiłem Chone Shmeruka Historię literatury jidysz i istne cymelium: almanach, „Kontury”, wydawany przez Związek Autorów Piszących po Polsku w Izraelu. W 2017 r. Krynki miały 3 127 obywateli, Biecz 4 629 a Gorlice 29 119. A antykwariat jest tylko u nich. Bierzcie z Krynek przykład Pogórzanie! Antykwariat jest w internecie. Podglądnijcie, a może coś kupicie?
Mordechaj Canin w latach 1946-47 odbył podróż po zgładzonych miasteczkach żydowskich. W kontaktach z Polakami podawał się za Anglika, co pozwoliło mu uzyskać lepszą wiedzę o nastrojach panujących w powojennej rzeczywistości jego ojczystego kraju. Przedstawił obraz przejmujący, porażający. Po przeczytaniu - nam Polakom najprościej byłoby powiedzieć, że to co napisał nie jest prawdą. Wielu tak pewnie powie po przeczytaniu np. słów:..później zostali zabici przez słowiańskich oprawców, od bagnetów polskiej policji, od kul ukraińskich bandytów i łopat polskich "junaków". Tym polecam lekturę świadectw Żydów złożonych po wojnie i znajdujących się teraz w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie. Nie chcę oceniać reportaży Canina, stopnia prawdopodobieństwa opisanych zdarzeń. Wiem natomiast, że lektura jest ponura nawet dla mnie, oczytanego w spisanych żydowskich relacjach.
Otaczają nas rzeczy piękne, ale nie zawsze je zauważamy. Trudno zachwycać się rzeźbą matki z dwójką dzieci, usytuowaną przed głównym wejściem szpitala onkologicznego w Gliwicach (przed wojną Śląska Klinika Położnicza), jeżeli jest się jego pacjentem. Rzeźba ma swoją historię. 20 kwietnia 1934 roku, w 45 rocznicę urodzin Adolfa Hitlera w klinice przychodzą na świat bliźnięta: chłopczyk i dziewczynka. Rodzice dostają od władz propozycję, której nie sposób odmówić - nadania synowi imienia Adolf. Johann Kuss z Psurowa zgadza się niechętnie pod warunkiem, że będzie to imię drugie. W niedługim czasie po tym zdarzeniu przed budynkiem kliniki, rzeźbiarz Hans Dammann z Prószkowa stawia swoje dzieło - portret matki z siedzącą na jej kolanie dziewczynką i tulącym się do niej chłopcem. Edeltrauda i Bernhard Adolf rosną zdrowo, znane są ich dalsze losy. Dopowiem jedynie, że Bernhard w latach 70. zostaje posłem 3 kadencji sejmu PRL. W 1945 r. pomnika na szczęście nie zgermanizowano, miejmy nadzieje, że i dzisiaj pozostawią go w spokoju.
Ps. Przy pisaniu bloga korzystałem z książki Beaty i Pawła Pomykalskich Sekrety Gliwic .
Najpierw był tu, w Białymstoku stary, zabytkowy cmentarz żydowski, zwany - od pochowanych osobistości życia religijnego - rabinackim. W czasie wojny zniszczyli go Niemcy. Po wojnie na cmentarz zwieziono gruz z żydowskiej dzielnicy Chanajki, przysypując nim żydowskie groby. Po jakimś czasie na tym gruzie postanowiono wybudować park. W 1974 r. w tym parku - już nikt nie mówi o cmentarzu - utworzono amfiteatr im. Czesława Niemena, później na jego miejscu powstała Opera i Filharmonia Podlaska. Następnie z części parku (czytaj cmentarza, bo zwłok nigdy nie ekshumowano) wykrojono działkę na siedzibę Białostockiego Teatru Lalek. W październiku 1974 r. na cmentarnej skarpie (sorry - parkowej) postawiono pomnik. Na koniec dołożono mu napis: Bóg Honor Ojczyzna. 